ÇOCUKLARDA UYKU DÜZENİ NASIL SAĞLANIR?
Öncelikle temel uyku döngüsü doğuştan kazanılmıştır. Biyolojik olarak belirlenmiş olan bu uyku döngüsü beyin merkezinde sinir hücrelerinden oluşan bir sistem tarafından düzeni sağlanmaktadır. Baktığımız vakit çocuğun ilk 6 ayı dolaylarında uyku düzeni, çocuğun bireysel biyolojik gelişimini yansıtır, bu her çocukta bireysel farklılıklara bağlı olarak değişiklik göstermektedir. Anne-babanın görevi bu noktada yavaş yavaş çocuğa uygun iyi uyku alışkanlıklarının temel taşlarını atarak uyku düzenini kazandırmak olmalıdır.
Uyku süreci aslında bir bütün olarak değerlendirilmeli gündüz uykusunun, gece uykusunu etkilediği utulmamalıdır. Uyku problemi yaşayan çocukların gerekli görülürse gündüz uykularını kısaltmak ve gece uykularına ilave etmek yerinde bir davranış olacaktır.
Uyku düzenini sağlamamızdaki amaç; çocuğun kendi odasında ve kendi kendine uykuya dalmasını sağlamaktır. Ve bunu sağlamak için anne-babanın tutarlı ve net tavırlar göstermesi ve gerekli ortamı hazırlaması yararlı olacaktır.
Baktığımız vakit uyku süreci iki adımda gerçekleşen bir süreçtir. İlki; çocuğun uyanık halinden uykuya geçişi kolaylaştırmak ikincisi ise; artık uyku vaktinin geldiğinin hatırlatılmasıdır. Bunun sağlanması için uyuma vaktinden yarım saat önce çocuğu yatağa girmeye hazırlama, diş fırçalanması, pijamalarının giyilmesi şeklinde çocuğun özbakım becerilerini yapması ve buna alışması sağlanmalıdır.
Bu yapılan alışkanlıklar bir rutin çerçevesinde yapılması gerekir çünkü bir iki kere verilen tavizler çocukta istediğimiz davranış düzeninin oluşmasına mani olacaktır.
Uyku Düzeninin Sağlanması İçin Yapılması Önerilen Aşamalar
1.Çocuğu Yatağa Girmeye Hazırlama
Bu aşamada ailede belirlenmiş bir düzenle çocuğun hoşuna gidebilecek, çocukta kaygı yaratmayacak ve güvenli bir ortamda sağlanmalıdır. Bu süreçte artık televizyon kapatılmalı, çocuğun özbakım becerilerini yapması(diş fırçalama, el-yüz yıkama şeklinde). Eğer çocuk seviyorsa ılık bir süt ya da meyve suyu içilebilir.
2.Uyumaya Hazırlama
Bu süreçte çocuk yatağa girdikten sonra gerçekleştirilen aşamadır. Çocuk kendi yatağına yatarken anne-baba onu bir koltukta ya da halıda oturarak bir iki öykü kitabı okuyarak eşlik edebilir. Daha sonra kitap okuma bittikten sonra anne-babanın kararlı ve net duruşuyla çocuğun üstünü örtüp birer öpücük kondurup ‘iyi geceler mutlu uykular. Bizde odamıza gidiyoruz sabah görüşürüz tatlım’ demeyle son bulur.
3.Uykunun ilk birkaç saati
Ve artık çocuk uykuya daldı ve mışıl mışıl uyuyor ve bir anda ağlamaya başladı ve sizi yanına çağırdı, eğer sesinde panik ya da acil durum belirtisi yoksa yatağından çıkıncaya kadar önemsemeyin. Ve yatağından kalkıp sizin yanınıza geldiğinde onu yatağına tekrar götürün. Tekrar yatağına yatırdıktan sonra “Yatağında yatmalısın tatlım, yatağından çıktığın taktirde seni yine yatağına yatıracağım bunu bilmelisin” demelisiniz. Ve bunları söyledikten sonra kısa bir zaman çocuğun oadasında durabilirsiniz.
4. Gece boyunca çocuk yataktan her kalkışında bu döngü tamamlanmalıdır. Gece boyunca çocuğu öpme, seme, okşama gibi olumlu pekiştireçler kısa ve olabildiğince az tutulmalıdır.
5.Haftalık olarak hazırlanmış yatma vakti şeklinde bir çizelge düzenleyin. Çocuk her yatağından kalkmadığı ve geceyi sorunsuz bir şekilde tamamlarsa uygun kutucuğa mutlu surat çizin ya da minik sticker yapıştırın. Ve çocuğun gösterdiği her başarıda onu övün. Haftanın bitiminde sonuç olumluysa ve istediğimiz gibiyse sevdiği bir pastayı yapmak ya da arkadaşını eve davet etmek gibi bir ödül sunulabilir.
Psikolog ve Aile Danışmanı: HALE İPEKÇİ
Kaynakça: Yavuzer,Haluk, (2003), Çocuğu Tanımak ve Anlamak, Remzi Kitabevi, İstanbul.