ÇOCUKLARA ÖZGÜVEN NASIL KAZANDIRILIR?
Çocuklar doğduklarında özgüvenleri gelişmiş olarak doğmazlar ,ancak aralarından bazıları özgüvenlerini geliştirmeye daha yatkındırlar, bireysel farklılıklardan dolayı farklılaşmaktadır. Yeni doğmuş bir bebek henüz yaşamın ve kendisinin farkında değildir, ancak içgüdüsel olarak bebek kendini geliştirmeye hazırdır. Anne-baba-çocuk arasındaki ilişki ilk yıllarda zemin oluşturmakta ve ileriki yaşantısını desteklemektedir. Ve gelişim aşamaları da çocuğun özgüvenin desteklenmesine yardımcı olmaktadır. Genel olarak sevgi dolu bir ailede yetişen çocukla, daha az sevgi, ilgi gören çocuklar arasında da doğal olarak farklar bulunmaktadır.
Çocukta ‘benlik duygusu’ yani birey olduğunu fark etmesi 1 yaş itibariyle başlar. Artık kendini tanımaya ve hem kendine hem çevresine güven duymayı öğrenir. Çocukta ilk yıllarda benliğiyle ilgili farkındalık oluşmaya başlar ve aslında oluşan bu farkındalık ‘nasıl görünüyom’ ile ilgilidir. Artık yaşı ilerledikçe yavaş yavaş vücudunu tanır hale gelir, kız-erkek ayrımını, çocuk-yerişkin ayrımını öğrenir. Farkındalık artık ‘nasıl görünüyorum’ dan ‘neler yapabiliyorum’ sorularıyla gelişir. Bu aşama okul öncesi döneme denk gelmektedir. Çocuğun farkındalığı kendi yaşadıklarıyla gelişir. Yavaş yavaş hisleri ve fikirleri ortaya çıkar, içsel farkındalığa yönelir. Artık ‘nasıl görünüyorum?’ ve ‘neler yapabiliyorum?’ sorularından çok ‘nasıl hissediyorum’? sorusuna cevap arar.
Çocuğun yaşı ilerledikçe çevrenin kendisini nasıl değerlendirdiği de benliğinin oluşmasında önemli rol oynamaktadır. Çocuk, çevresindekilerin kendini yargıladığını görür ve bunun kendi yaşadıklarıyla aynı olmadığını görür. İşte çevreden aldığı bu yargılar çocuğun kendi benliğinin oluşmasında çok etkilidir. Oluşan bu etkinin derecesi de çocuğun mizacına bağlıdır. Baktığımız vakit kimi çocuk çevresindeki tepkilere ve değerlendirmelere karşı daha hassas olur ve umursar kimi çocukta daha az umursamaktadır. Bunun sonucunda da içedönük çocuk, dışadönük çocuğa göre daha az tepkiler ve değerlendirmeler alır. Aslında içedönük çocuk daha az tepki ve değerlendirme aldığı için kendini ifade etme konusunda çok fazla desteklenmemiş olur. Bunun sonucu olarak da çocuktaki farkındalık ve kendi benliği negatif yönde gelişme gösterebilmektedir. Bu dönemde çocuk çevresindekilerin beklentilerine göre de davranabilir. Artık çocuk sosyalleşmeye başladığı için arkadaşlığın önemi artar ve bir grubun içerisinde yer almaya başlar. Çocuk bu durumda çevresinden aldığı değerlendirmelere göre davranır. Baktığımız vakit bu çocuk için kafa karıştırıcı olabilmektedir. Çünkü; arkadaşları tarafından kabul gören bir davranış anne-baba tarafından kabul görmeyebilir. İşte çevresinden aldığı bu tepki ve değerlendirmelere göre çocuğun benliği ve farkındalığı oluşmaya başlar.
Özgüven Nasıl Desteklenir?
- Çocuğun Kendini Değerli Görmesi
Çocuğun kendiyle barışık olması ve iyi hissetmesi önemlidir, bu konuda anne-babalarından destek gören çocuklar bir adım öndedir.
- Çocuğun Huzur ve Güven Duyması
Çocuğun yetiştiği ortamın huzurlu, mutlu, sevgi-saygı içerisinde desteklendiği çocuğa karşı koşulsuz olumlu kabulün olması istenilen bir durumdur.
- Çocuktan beklenilenlerin yaşına ve seviyesine uygun olması
Beklentinin çocuğun gelişim düzeyine uygun olması gerekmektedir. Çocuktan hiç bir şey beklenilmediği takdirde de o zaman çocuk kendini, değersiz ve hafife alınmış hisseder.
- Davranışlarla örnek olunması
Anne-babalar çocuklarından bir şey beklerken önce kendileri örnek olmalıdırlar çünkü çocuklar için en kolay öğrenme şekli sosyal öğrenme yolu(taklit ederek) dediğimiz Albert Bandura’nın yöntemidir. Çocuğa pozitif yaklaşmak, olumlu uyarılarda bulunmak, destek olmak, başka çocuklarla kıyaslamamak hep özgüveni geliştirmeye yönelik önemli adımlardır.
- Sorumluluk Verilmesi
Çocuklara kendi başlarına bir şey yapmaları konusunda fırsat verilmesi gerekmektedir. Gereken yerde yönlendirme yapmakta fayda vardır. Çocuğun yapamadığı yerde yavaş yavaş yardımcı olup geri çekilmekte fayda vardır.
PSİKOLOG ve AİLE DANIŞMANI: HALE İPEKÇİ